PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Oznacza to, że wynagrodzenie małżonków, ich oszczędności, zakupione nieruchomości, samochody i przedmioty domowe, stają się własnością obojga małżonków. Do majątku wspólnego należą też środki zgromadzone w funduszach emerytalnych, dochody z majątku wspólnego oraz z majątków osobistych obojga –np. z czynsz z najmu mieszkania będącego osobistą własnością męża lub żony.
Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Są to m. in.:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie i darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca wyraźnie przekazał przedmiot obojgu małżonkom
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie oznacza to jednak, że podział majątku może zostać przeprowadzony tylko po rozwodzie – jeżeli małżonkowie przed rozwodem zawarli umowę o rozdzielności majątkowej, otwiera to drogę do wcześniejszego podziału majątku.
Podział majątku to nic innego, jak przyznanie poszczególnych składników majątku, na własność tylko jednego małżonka. Jeżeli małżonkowie są w stanie się porozumieć, nic nie stoi na przeszkodzie, by dokonali samodzielnie podziału majątku – bez ingerencji sądu lub notariusza. Jeżeli jednak w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi nieruchomość, umowa o podział majątku wspólnego musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Jeżeli byłaby to zwykła umowa pisemna – nie spowoduje żadnych skutków prawnych.
Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednak z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.
Aby dokonać podziału majątku przed sądem, należy najpierw złożyć o wniosek o podział majątku wspólnego. We wniosku należy określić, jaka jest wartość zgromadzonego majątku, co wchodzi w jego skład i w jaki sposób chcielibyśmy, aby majątek został podzielony. Wniosek o podział majątku wspólnego wnosi się do sądu rejonowego, w którym znajduje się wspólny majątek. Wniosek podlega opłacie sądowej – wysokość opłaty będzie uzależniona od tego, czy udało się stronom ustalić zgodny sposób podziału, czy też nie. Opłata sądowa to nie jedyny koszt, który poniesiemy w związku z podziałem majątku przed sądem. Jeżeli nasz majątek będzie podlegał wycenie przez biegłego rzeczoznawcę, poniesiemy również koszt jego wynagrodzenia.
Do wniosku dołączamy dowody, które dokumentują skład naszego majątku. W przypadku nieruchomości będzie to np. odpis księgi wieczystej, a w przypadku ruchomości celowe jest przedstawienie innych dowodów np. – dowodu rejestracyjnego samochodu, dowodów zakupu (paragony, faktury, rachunki).
Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Dotyczy to sytuacji, w której małżonkowie w takcie małżeństwa remontowali wspólnie dom lub mieszkanie, należące wyłącznie majątku osobistego drugiego z nich. Małżonek może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.