POZBAWIENIE, PRZYWRÓCENIE, OGRANICZENIA WŁADZY RODZICIELSKIEJ
- Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom
- Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską
To dwie generalne zasady odnoszące się do władzy rodzicielskiej. Niestety zdarzają się sytuacje, kiedy dobro dziecka jest zagrożone, a wtedy sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską ograniczyć lub nawet jej pozbawić.
Posiadanie władzy rodzicielskiej oznacza, że to rodzice decydują o edukacji dziecka, jego leczeniu, a jeżeli dziecko posiada własny majątek – np. nieruchomość otrzymaną w drodze darowizny lub spadku – zarządzają tym majątkiem.
Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.
Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest samodzielnie obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a jeżeli takiego porozumienia nie są w stanie wypracować, wówczas o istotnej sprawie dziecka rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Istotne sprawy dziecka, które wymagają wspólnej decyzji rodziców to m. in.:
- ustalenie miejsca stałego pobytu dziecka
- wyjazd dziecka za granicę
- zmiana nazwiska dziecka
- wybór religii, w której dziecko ma być wychowywane
- złożenie wniosku o wydanie paszportu
- zgoda na operację
W przypadku rozwodu, sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili oni zgodne z dobrem dziecka, pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania z nim kontaktów i relacji. Jeżeli rodzice wspólnie wychowują i troszczą się o dziecko, nawet jeśli sami żyją w rozłączeniu, a dziecko na stałe mieszka tylko z jednym z nich, brak jest podstaw do ograniczenia władzy rodzicielskiej drugiego rodzica.
W jakich wypadkach następuje zatem ograniczenie władzy rodzicielskiej jednemu rodzicowi – matce lub ojcu? Będą to takie sytuacje, gdy m. in. rodzic przestaje interesować się życiem dziecka, porozumienie lub nawiązanie z nim kontaktu nastręcza trudności, kiedy jest uzależniony od alkoholu lub substancji odurzających. Często ograniczenie władzy rodzicielskiej występuje w tych przypadkach, gdy rodzic mieszka na stałe za granicą.
W sprawach rozwodowych lub przed sądem opiekuńczym dotyczących władzy rodzicielskiej oraz kontaktów z dzieckiem, sąd może skorzystać z opinii Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (OZSS). Opinię sporządzają specjaliści w dziedzinie psychologii i pedagogiki oraz psychiatrii. Opinia OZSS dostarcza sądowi informacji na temat tego, jakie będzie najlepsze rozwiązanie z punktu widzenia ochrony interesu dziecka. Opinia wskazuje, który z rodziców posiada lepsze gwarancje opiekuńczo-wychowawcze, czy zachowanie rodziców jest zgodne z szeroko rozumianym dobrem dziecka, czy rodzic wywiązuje się z obowiązków rodzicielskich oraz jaka więź emocjonalną łączy rodzica z dzieckiem.